Mantıken düşündüğümüzde vücudumuzun ortalama sıcaklığı ile hava sıcaklığının tıpkı olduğu noktada rahatsız hissetmememiz gerekiyor. Fakat bu mümkün değil. Pekala nasıl?
Hava sıcaklığı ile beden sıcaklığımız arasındaki istikrarın nasıl işlediğine ve bizi bunaltanın aslında ne olduğuna bakalım.
Öncelikle ısı ve sıcaklık kavramlarını birbirinden ayırmakta yarar var.
Aslında bu iki tabir, birbirinden hayli farklıdır fakat beden sıcaklığı yerine çoklukla beden ısısı ibaresi kullanılır. Isı, hepimizin bildiği üzere termometre ile ölçülür, derece ünitesi ile tabir edilir ve iki sistem ortasında transfer edilen toplam enerjiyi gösterir. Sıcaklık ise o ortamdaki ortalama enerjiyi söz eder.
Peki beden sıcaklığımızın ortalama neden 37°C olduğunu hiç düşündünüz mü?
Vücudumuzun sıcaklığının ne kadar olduğuna dair birinci öngörü, 1851’de Alman hekim Carl Reinhold August’dan geldi ve o vakitten bu vakte, 37°C yerleşik bir standart haline geldi. Ayrıyeten 2017’de 35.488 kişi üzerinde yapılan çalışmayla, ortalama beden sıcaklığının 36,6°C olduğu ortaya çıktı.
Elbette bu sayının genel geçer kabul edilmesi mümkün değil. Bayanlar çoğunlukla erkeklerden daha yüksek beden sıcaklıklarına sahip ve gençlerin beden sıcaklığı da yaşlılara nazaran bir epey yüksek. Bu nedenle ülkü beden sıcaklığının, insanlar ortasında farklılık gösterdiğini atlamamak gerekir.
İnsan bedeni, adeta daima olarak ısı üreten bir motor üzere çalışır.
Spor yaparken, konutta dinlenirken ya da şu an bu içeriği okurken bile bedenimiz, devamlı olarak ısı üretmeye devam eder. Vücudumuzun 37°C’lik ülkü sıcaklığında kalması epeyce büyük bir ehemmiyete sahiptir. Zira aksi bir durum gerçekleştiğinde vücudumuzun fonksiyonu bozulmaya başlar.
Yani bedenimiz, sahip olduğu ısıyı dengelemek için uğraşır. Bu istikrarın sürdürülebilmesi için de bedenimiz, kendi içinde bir düzeneğe sahiptir. Örneğin konutunuzdaki kalorifer sistemini 25°C’ye ayarladığını düşünün. Otomatikman sistem bu dereceye ulaştığında durur, altına düştüğünde ise tekrar çalışmaya başlar.
İnsan bedeni da tıpkı buna emsal bir mantıkla ilerler.
Vücudumuzun sıcaklığını denetim eden merkez, beynimizdeki hipotalamustur. Buradaki yapı, merkez bir termostat üzere çalışır ve bu termostatın olması gereken nokta da 37°C’ye ayarlıdır. Tıpkı vakitte bu ayar, derimizin sıcaklığı ile de artıp azalma eğilimi gösterebilir. Yani bu sıcaklığın olması gereken nokta; sabit olmayan, dinamik ve dış ortam sıcaklığına nazaran değişkenlik gösterir.
Dış ortam soğuk olduğunda deri sıcaklığı azalacak ve hipotalamusun, sıcaklık ayar noktası yükselecektir. Birebir halde deri sıcaklığı yükseldiğinde de denetim merkezinin sıcaklık ayar noktası düşecektir.
Vücudumuz hayli güneşli ve bir o kadar da sıcak günlerde, kendi sıcaklığını düşürmek için bir tahlil yolu üretir. Bu yol, terlemekten diğer bir şey değildir.
Bir öbür sözle kimi mineralleri ve iyonları içeren tuzlu suyun damlacıkları buharlaştıkça, bedenimizden ısı emilimi gerçekleşir ve biz, serinlemeye başlarız. Ayrıyeten nemli ortamlarda beden sıcaklığını düzenleyen bu sistem, aslında olması gerektiği üzere çalışmaz.
Özetle ısı; bedenimiz üzere yüksek güçlü bir bölgeden, etrafımız üzere düşük güçlü bir bölgeye geçerken transfer gerçekleştirir. Ancak hem bedenimiz hemde bulunduğumuz ortam tıpkı sıcaklıkta ise bu ikisi ortasında ısı transferini engelleyen sıcaklık farkı bulunmaz.
Bizim bir oldukça bunalmamıza sebep olan etkenlerin en başında da nem oranı gelir. Nemin epeyce yüksek olduğu bir havada ne kadar terlersek terleyelim, serinlediğimizi hissedemeyiz. Bunun sebebi de terimizin olması gerektiği üzere buharlaşamamasından kaynaklanır.
