Kaşifler, 18. yüzyılda Yanan Dağ’a (Burning Mountain) geldiklerinde, en başta onun bir volkan olduğunu sandılar. Lakin, bu dağın çok daha garip bir şey olduğunu sonradan fark ettiler. Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesinde bulunan bu dağ, binlerce yıldır sönmeyen ateşi ile dünyanın bilinen en eski kömür ateşine mesken sahipliği yapıyor.
Çoğu bilim insanı, bu ateşin en az 6.000 yıldır yandığına inanıyor, lakin kimileri bunun çok daha eski olabileceğini söylüyor.
Bu ateş, Wingen Dağı’nın altında, yerin yaklaşık 30 metre altında yer alıyor. Wingen sözünün lokal Wonaruah halkının yerli lisanında “ateş” manasına gelmesi tesadüf değil. Yerin altında olduğu için bu ateşi görmek, hatta büyüklüğünü anlamak bile mümkün değil lakin dağdan yükselen duman varlığını mutlaka kanıtlıyor.
İngiltere’deki Imperial College London’dan yangın bilimi profesörü Guillermo Rein, 2022’de ScienceAlert’e “Yanan Dağ’ın altındaki ateşin büyüklüğünü kimse bilmiyor, sadece kestirim edilebiliyor” demiş ve devam etmişti: “Muhtemelen çapı 5 ila 10 metre ortasında olan ve sıcaklığı 1.000 santigrat dereceye ulaşan bir toptan bahsedebiliriz.”
Ateş, dağın altında yatan devasa kömür yığınlarından besleniyor. Bir şöminede beyazlaşan bir kömür kesimi üzere, gözükmeyen ateş yılda yaklaşık 1 metre süratle kömürü yavaş bir halde yakıyor. Yaklaşık 6,5 kilometre boyunca uzanan yangının izlediği yol ve yanma suratı ölçülerek yaş varsayımları yapılıyor. Lakin kimse ne vakit yanmaya başladığını bilmiyor.
Nasıl çıktığı da belirli değil?
Ateşin nasıl çıktığı da kesin değil fakat insan eliyle olmadığına neredeyse kesin gözüyle bakılıyor. Bir yıldırım üzere doğal bir sebep en mümkün açıklama olarak görülüyor.
Profesör Rein, Yanan Dağ’a yaptığı ziyareti detaylarıyla anlatan bir blog yazısında, kömür ateşinden dışarı pompalanan ısının zirvenin etrafında rastgele bir bitki örtüsünden mahrum 50 metrelik bir alan oluşturduğunu söylüyor.
Benzer yer altı kömür ateşlerinin, bilhassa Çin, Hindistan ve ABD olmak üzere dünyanın öbür yerlerinde de bulunduğunu belirtiyor. Örneğin, Pennsylvania’daki Centralia madenindeki ateş, 1962’de terk edilmiş kömür madenlerinden oluşan bir labirentte kazara tutuştu. Söndürmek için yapılan birkaç teşebbüse karşın, bugüne kadar hala yanıyor ve 250 yıl daha yanmaya devam etmesi bekleniyor.
Sidney’e otomobille dört saatten daha kısa bir aralıkta bulunan Yanan Dağ Tabiatı Müdafaa Alanı halkın ziyaretine açık.
