Albert Einstein çoğunlukla muazzam dehası ile tanınıyor olsa da, o bile başka beşerler üzere nitelikleri ve kusurları olan bir kişiydi ve her insan üzere o da yanlışlar yaptı. Büyük fizikçinin, kendisinin de kabul ettiği en büyük bilimsel kusuru ise, bugün aklımıza gelecek bir yanılgı olmayabilir. Einstein’ın, kendi tabiriyle en büyük yanılgısı, kozmosun hareketsiz kalmasını istemekti.
Bu hususta yanılmış olsa da, dünya görüşü onu denklemlerini düzeltmeye itti. Tekrar de, bu düzeltme, insanlığın kozmosu anlamasına yardımcı olmak için tekrar karşımıza çıktı. 1915’te Einstein, özel görelilik kuramının sonlarını aşarak genel görelilik kuramını yayınladı.
Bu, her şeyi kapsayan bir yerçekimi teorisi haline geldi ve yalnızca bizim evrenimizi değil, bizimkinden çok farklı kainatları de açıklıyor. Lakin cihanımız için hazırladığı yerçekimi tarifinde, en azından kendi görüşüne nazaran bir sorun vardı. O vakitler Einstein ve bilim insanlarının birden fazla, evrenin durağan olduğuna inanıyorlardı: Her vakit böyleydi ve büyük ölçekte hiç değişmemişti. Samanyolu her vakit olduğu üzere varlığını sürdürmüştü ve hiçbir şey bunu değiştirmeyecekti.
Ama küçük galaksimizi ölümsüz kılmak için sayıları bir ortaya getirdiğinizde, tuhaf bir sonuç ortaya çıkıyor. Her şey birebir noktada sona eriyor, bir kara deliğe dönüşüyor, bu da denklemlerden gelen lakin gözlemlenmemiş bir şey. Samanyolu çökmüyor, bu yüzden felsefi çatışmayı çözmek için Einstein denkleme fazladan bir parametre ekledi: Kozmolojik sabit.
Kozmolojik sabit nedir?
Bu kozmolojik sabitin, her şeyin bir tekilliğe dönüşmediği gerçeğinden öbür hiçbir gözlemsel münasebeti yoktu. Lakin bir şeyi gözlemlemeden evvel varlığını önermek fizikte duyulmamış bir şey değil.
Yani, var olmayabilecek bir şeye bağlı fizikî bir parametre uydurduğunuzda yapılacak en düzgün şey tekliflere ve düzeltmelere açık olmak olabilir. Lakin Einstein, kendisine bu mevzuda meydan okunduğunda hayli alınganlaşıyordu. Her vakit yanlış bir halde eleştiren ve birçok vakit aşağılayan bilim insanları, hem Einstein’ın kendi teorisinin hem de müşahedelerinin bu fikirle çelişmeye başladığını gösterdi. Yirmi yıl içinde, fikir birliği ezici bir çoğunlukla ona karşıydı, bu yüzden kozmolojik sabiti “en büyük hatası” olarak isimlendirerek terk etmeye karar verdi.
Ancak öykü burada sona ermiyor ve son bir sürpriz yaşanıyor. 1998’de gökbilimciler, cihanın genişlemesinin hızlandığını keşfettiler. Gizemli görünmez itişe karanlık güç ismi verildi. Ve kıssanın buraya gelmesinden ötürü genel görelilik denkleminde onu tanımlamanın şu anki en güzel yolunu iddia edebilirsiniz: Bir kozmolojik sabit! Bu yeni kozmolojik sabit Einstein’ın kullandığı sabit ile tıpkı olmasa da, yeniden de bir sabit olduğu gerçeği değişmiyor.
Belki karanlık güç gelecekte durumu ve denklemleri değiştirebilir, lakin Einstein’ın en büyük yanlışı, kusurların keşifler için bir kapı olduğu niyetini nitekim somutlaştırıyor.
