1978’de İspanya’nın Endülüs bölgesinde arkeologlar tarafından, hepsi yanmış olan hayvan kalıntıları, antik hazineler ve cevaplanmamış sorularla dolu devasa bir çukur keşfedildi.
Guadiana Vadisi’ndeki bu çukurda, eski bir uygarlığın üyelerini barındıran üç tapınağın kalıntıları bulunuyordu. Lakin görünene nazaran bu bölgede yaşayanlar, bir gün her şeyi toplayıp yakmaya ve inşa ettikleri şeyi terk etmeye karar verdi.
Gizemlerle dolu antik Tartessos uygarlığı
M.Ö. 9. yüzyıldan 6. yüzyıla kadar İspanya’nın güneybatısında karar sürdüğüne inanılan antik Tartessos uygarlığı pek çok gizemle dolu. Daha çağdaş tarih boyunca beşerler bu ismin bir ırmak, bir krallık ve hatta Atlantis olduğunu öne sürdüler fakat aslında İber Yarımadası’nda kurulan birinci uygarlıklardan biriydi. Bölgede şu anda 20’den fazla bilinen Tartessos bölgesi bulunuyor ve bu da bölgenin birinci düşünülenden çok daha geniş olduğunu ortaya koyuyor.
Tartessoslular, Bronz ve Demir Çağları boyunca Güney İspanya’daki hayatları hakkında bulabileceğimiz çok fazla yazılı kayıt bırakmadılar. Yeniden de, kimi uzun ömürlü metaller sayesinde, Cancho Roano üzere enteresan yıkım bölgelerinde nasıl korunarak yaşadıklarına dair kimi ipuçlarına sahibiz.
MÖ 5. yüzyılın sonunda, Tartessoslular hayvan kalıntılarını, mücevher ve aletler üzere kıymetli eşyalarla birlikte dev bir çukura atarak yakmış üzere görünüyorlar. Daha sonra yanan çukuru kapattılar ve hayatlarına devam ettiler. Tuhaf bir mahallî olay üzere görünebilir, lakin daha sonra Casas de Turuñuelo’da benzeri bir kıssa daha ortaya çıktı.
Bölgedeki en âlâ korunmuş protohistorik yapılardan biri olarak kabul edilen yapının bir vakitler Roma periyoduna ilişkin olduğu düşünülüyordu fakat daha sonradan Tartessos bölgesi olduğu doğrulandı.
Neden her şeyi yakmak istediler?
Tartessianların neden her şeyi yakmaya kararlı göründüklerine gelince, şimdi kesin bir karşılık bulunmuyor lakin araştırmalar devam ediyor.
La Mata’da bir tarihçi ve rehber olan Ana Belén Gallardo Delgado, BBC’den Andrew Lofthouse’a “Benim için en şaşırtan şey, [Tartessos’un] konutlarını yıkmak üzere çok tuhaf bir alışkanlığa sahip olması, yani bulunan tüm alanlarda tıpkı davranışın izlenmiş olması: tüm kapları ve amphoraları boşaltmaları, binayı yakmaları ve gömmeleri” dedi ve devam etti: “Yeni teknolojilerle, umarım bu medeniyetin kökeni hakkında çok daha fazla şey açıklığa kavuşturulabilir ve ömür usulü biraz daha araştırılabilir. Extremadura bölgesindeki Tartessos varlığı, arkeolojideki yeni gelişmeler sayesinde giderek daha kıymetli hale geliyor. Ayrıyeten Badajoz bölgesinde bulunan öteki sekiz mezar höyüğünün de kazılanlar üzere Tartessos yapıları olabileceğine inanılıyor.”
Bu davranış çağdaş tarihçileri şaşırtıyor olsa da, aslında Tartessos kültürünün en büyük gizemi bile değil. Uygarlığın, yaklaşık 2.500 yıl evvel apansız ortadan kaybolduğu düşünülüyor ve neden bu türlü ani bir biçimde kayboldukları bilinmiyor.
